Faktura do paragonu tylko z NIP nabywcy

Od 1 stycznia 2020 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw. Przepisy tej ustawy wprowadzają m.in. ograniczenia co do możliwości wystawiania faktury do sprzedaży udokumentowanej paragonem fiskalnym.

NIP na paragonie

Nowelizacja ustawy o VAT wprowadzi ograniczenia do wystawiania faktur na rzecz nabywcy posługującego się NIP lub numerem, za pomocą którego jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej, do paragonów potwierdzających dokonanie tej sprzedaży, które będą zawierały ten numer. Z nowo dodanego do art. 106b ust. 5 ustawy o VAT wynika, że w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby VAT lub podatku od wartości dodanej.

Zmiany te, jak uzasadniło Ministerstwo Finansów, wynikają z nieuczciwych procederów polegających na wystawianiu faktur (tzw. pustych faktur) na zaprzyjaźnione firmy, w zamian za korzyść majątkową, do paragonów fiskalnych wygenerowanych przez kasę, a nieodebranych przez klientów. Firmy na podstawie takich faktur dokonują odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, a tym samym zawyżają koszty podatkowe. Tak więc zdaniem MF, wprowadzenie przepisów uniemożliwiających prowadzenie takiego procederu jest niezbędne, w świetle prowadzonych działań zmierzających do uszczelnienia systemu podatku VAT. Pomimo że sygnały dotyczyły nadużyć głównie w branży paliwowej (nabycie paliwa na stacjach paliw) oraz budowlanej (zakupy materiałów budowlanych), uznano za zasadne wprowadzenie regulacji zapobiegających takiemu procederowi o charakterze ogólnym, obejmującym wszystkie transakcje na rynku (które potencjalnie mogłyby stać się przedmiotem nadużyć). MF zauważyło także, że podatnik nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy też występuje w charakterze konsumenta. To znaczy, że jeżeli w momencie dokonywania zakupu dany podmiot występuje w charakterze konsumenta i nabywa określony towar jako konsument, nie ma możliwości późniejszej zmiany tego charakteru zakupu. Towar lub usługa nabyta na potrzeby osobiste lub prywatne nie może z czasem przekształcić się w zakup służący działalności gospodarczej z punktu widzenia VAT. Podatnik nie nabędzie prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupu dokonanego w charakterze konsumenta.

Z uwagi na to, że nie wszystkie obecnie funkcjonujące na rynku kasy rejestrujące posiadają możliwość umieszczenia na paragonie NIP nabywcy, wystawianie faktur na podstawie paragonów zawierających NIP nabywcy będzie ograniczone do tej grupy kas, które posiadają tę funkcjonalność. Oznacza to, że nowe przepisy wymuszą na nabywcy pewną konsekwencję. Jeśli będzie on dokonywał zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę. Gdy sprzedawca nie będzie miał technicznej możliwości wpisania NIP na paragonie, nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę jako podatnik – wtedy sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu w kasie rejestrującej, tylko od razu wystawić fakturę. Rozwiązania te nie będą miały zastosowania do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0).

Nowa sankcja w VAT

Ustawodawca, modyfikując zasady wystawiania faktur, wprowadził jednocześnie sankcję w przypadku naruszenia nowych przepisów. Jak wynika z nowo dodanego do art. 106b ust. 6 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem art. 106b ust. 5, organ podatkowy ustali mu dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty VAT wykazanego na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, nie ustala się dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Ponadto w ustawie o VAT pojawił się nowy art. 109a, zgodnie z którym w przypadku ujęcia w ewidencji przez podatnika wystawionej dla niego faktury dotyczącej sprzedaży potwierdzonej paragonem, który nie zawiera NIP, za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku, organ podatkowy ustali mu dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. I także tutaj ustawodawca zastrzegł, że w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie albo za przestępstwo skarbowe, nie ustala się dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Sankcje mają stanowić narzędzie do likwidacji występującego mechanizmu nadużycia. Mają mieć one przede wszystkim wymiar prewencyjny oraz być dotkliwością za nieprzestrzeganie formalnych zasad wystawiania i ewidencjonowania faktur, zarówno dla sprzedawcy, jak i dla nabywcy.

Zdaniem MF wprowadzenie sankcji na niższym poziomie oznaczałoby, że podatnik i tak miałby korzyść w tym, żeby ewidencjonować te faktury, ponieważ nadal uzyskiwałby on korzyść, tylko że w niższej wysokości.

Zgodnie z przepisami przejściowymi do ustawy, nowe regulacje nie będą miały zastosowania w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed dniem 1 stycznia 2020 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)

Ustawa z dnia 4.07.2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (brak publikacji aktu prawnego)