Z dniem 30 kwietnia br. wchodzą w życie przepisy ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, należącej do pakietu tzw. Konstytucji Biznesu. Dotychczas przedsiębiorcy nie mieli przedstawiciela, który gwarantowałby ochronę ich praw i reprezentowałby w ewentualnych sporach z organami administracji publicznej.

Cel powołania Rzecznika

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców ma stanowić podstawową instytucję wspierającą i monitorującą wdrażanie zasad Konstytucji Biznesu w praktyce.

Jego celem będzie stanie na straży praw mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. W szczególności ma on działać na rzecz realizacji zasad: wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju, a także uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców.

Uprawnienia

W myśl przepisów ustawy, Rzecznik wyposażony został w instrumenty odpowiednie do działania na rzecz przedsiębiorców. W zakresie jego uprawnień znalazło się opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących działalności gospodarczej, a także występowanie z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa lub o wydanie objaśnień prawnych czy informowanie właściwych organów o dostrzeżonych nieprawidłowościach i barierach w prowadzeniu działalności.

Rzecznik wyposażony został też w kompetencje o charakterze interwencyjnym, takie jak możliwość żądania od organów władzy publicznej, organizacji lub instytucji złożenia wyjaśnień, udzielenia informacji lub udostępnienia akt i dokumentów. Będzie mu też przysługiwało prawo zwrócenia się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wniesienia skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczenia w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi. Ponadto będzie służył pomocą w organizacji mediacji pomiędzy mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcą a organem administracji.

Będzie on również prowadził współpracę z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw przedsiębiorców oraz współdziałanie ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami na rzecz ochrony praw przedsiębiorców oraz poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej i równego traktowania.

Do obowiązków Rzecznika należeć będzie m.in.:

• informowanie właściwych organów nadzoru lub kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej,
• występowanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,
• zwracanie się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnoszenie skarg i skarg kasacyjnych do sądu administracyjnego, a także uczestniczenie w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi,
• żądanie wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa wszczynane z urzędu,
• informowanie właściwych organów o dostrzeżonych barierach i utrudnieniach w zakresie wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP.

W celu wykonywania zadań Rzecznik będzie mógł zawierać umowy na przeprowadzenie badań lub sporządzenie ekspertyz i opinii.

Procedura działania

Rzecznik będzie wszczynał postępowanie z urzędu lub na wniosek. Z wnioskiem zwracać będą się mogli przedsiębiorcy lub organizacje przedsiębiorców. Po zapoznaniu się ze skierowanym do niego wnioskiem będzie mógł:

1) podjąć czynności,

2) wskazać wnioskodawcy przysługujące mu prawa i środki działania,

3) przekazać sprawę według właściwości,

4) odmówić podjęcia czynności.

Rzecznik, podejmując czynności, zobowiązany będzie zbadać czy wskutek działania lub zaniechania organu administracji publicznej nie nastąpiło naruszenie praw lub interesów przedsiębiorcy. W przypadku gdy stwierdzi, w przeprowadzonym postępowaniu, naruszenie praw przedsiębiorcy w działalności organów, organizacji lub instytucji publicznych, może zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie postępowania wyjaśniającego lub dyscyplinarnego.

Ustawa daje mu również możliwość ustanowienia swoich pełnomocników terenowych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 6.03.2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 6