Co zmieniają ustawy?

Przedsiębiorcy zyskają nowe podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Zapewni je pakiet ustaw nazwany Konstytucją Biznesu, na którą składa się 5 różnych aktów prawnych, tj. ustawy:

• Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646),
• o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 648),
• o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy(Dz. U. z 2018 r. poz. 647),
• o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP (Dz. U. z 2018 r. poz. 649),
• Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 650).

Przepisy tych ustaw wejdą w życie w zasadniczej części w ciągu 30 dni od ich ogłoszenia tj. w dniu 30 kwietnia br.

Prawo przedsiębiorców będzie stanowić główny akt prawa gospodarczego, zawierając podstawowe zasady wyznaczające ramy prowadzenia działalności w Polsce. Ustawa ta zawiera zupełnie nowe rozwiązania, wprowadzając m.in. instytucję działalności nieewidencjonowanej, czy też tzw. ulgę na start. Jednocześnie powiela pewne rozwiązania, które zostały uznane za dobrze funkcjonujące w dotychczas obwiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Chodzi tu m.in. o obowiązek korzystania przez przedsiębiorcę z rachunku płatniczego przy dokonywaniu lub przyjmowaniu określonych płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą, obowiązek posługiwania się przez przedsiębiorcę w określonych sytuacjach NIP jako podstawowym identyfikatorem w urzędowych rejestrach, obowiązek zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub w instrukcji bądź do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim.

Ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców ma na celu wprowadzenie instytucji rzecznika, którego zadaniem będzie ochrona praw mikro- oraz małych i średnich przedsiębiorców. W założeniu ma to być organ interweniujący i stojący na straży praw przedsiębiorców, posiadający kompetencje np. do występowania do urzędów o wydawanie objaśnień prawnych.

Ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy zawiera regulacje dotyczące działania CEIDG, dotychczas znajdujące się w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Nowe przepisy mają usprawnić funkcjonowanie Ewidencji, wdrażają też zupełnie nowe rozwiązania. Przewidują m.in. umożliwienie przedsiębiorcom udzielania pełnomocnictw i ustanawiania prokury oraz udostępniania w tym zakresie informacji on-line z wykorzystaniem CEIDG.

Celem ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym jest całościowa regulacja zasad wykonywania działalności gospodarczej i transgranicznej działalności usługowej na terytorium RP przez przedsiębiorców zagranicznych i inne osoby zagraniczne. Ustawa zawiera regulacje dotychczas znajdujące się w ustawie o świadczeniu usług na terytorium RP oraz ustawie o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie dotyczącym utworzenia i działalności oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych oraz zasad podejmowania działalności gospodarczej na terytorium RP przez cudzoziemców.

W związku z tym, że zmiany wynikające z Prawa przedsiębiorców wymagają modyfikacji w szeregu innych ustaw uznano, że umieszczone zostaną w ustawie – Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz niektóre inne ustawy z pakietu Konstytucji Biznesu. Ustawą tą uchylona zostanie również ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, ustawa o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawa o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne.

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej

Ustawa – Prawo przedsiębiorców zawiera zbiór ogólnych prawnych zasad wiążących przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą oraz obowiązujących organy władzy publicznej w ich relacjach z przedsiębiorcami. Są to dyrektywy oddziałujące na całość relacji między administracją a przedsiębiorcami. Zasady te będą musiały być brane pod uwagę przy rozstrzyganiu wszystkich spraw przedsiębiorców. Zasady ogólne będą wpływały na sposób interpretacji i stosowania wszystkich przepisów dotyczących przedsiębiorców, nie tylko tych wynikających z Konstytucji Biznesu.

» Zasada wolności gospodarczej

Zasada wolności gospodarczej określona jest w art. 2 Prawa przedsiębiorców. Wynika z niej, iż podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.

» Zasada „Co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”

Przedsiębiorca w ramach wykonywanej działalności gospodarczej może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorcę będzie można zobowiązać do określonego działania tylko na podstawie przepisów prawa. Zasada ta stanowi konkretyzację zasady wolności gospodarczej. Dzięki niej przedsiębiorca uzyskuje pewność, że o ile przepisy prawa nie nakładają na niego wyraźnych zakazów bądź ograniczeń, to nie poniesie on negatywnych konsekwencji podejmowanych działań. Co więcej, na przedsiębiorcę nie mogą być nakładane żadne inne obowiązki niż te, które wyraźnie wynikają z obowiązujących przepisów.

» Zasada uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów

Zasada ta zobowiązuje przedsiębiorcę do prowadzenia własnej działalności gospodarczej z zachowaniem zasad konkurencyjności i poszanowaniem praw (w tym również dobrych obyczajów) oraz interesów innych przedsiębiorców, a także konsumentów.

» Zasada pewności prawa

Wciąż zmieniające się przepisy oraz ich interpretacje są szczególnym utrudnieniem dla przedsiębiorców. Na mocy ostatniej nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadzono pojęcie „utrwalonej praktyki interpretacyjnej”, która ma chronić przedsiębiorców przed zmianami interpretacji przepisu bez zmiany brzmienia samego przepisu. W Konstytucji Biznesu regulacja ta uzyskuje charakter jednej z głównych zasad. Na jej mocy organy bez uzasadnionej przyczyny nie będą mogły odstępować od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.

» Zasada odpowiedzialności urzędników za naruszenie prawa

Regulacja ta ma sprawić, że funkcjonariusze publiczni będą ponosić odpowiedzialność za naruszenie prawa spowodowane ich zawinionym działaniem lub zaniechaniem. Zasady tej odpowiedzialności będą odrębnie uregulowane. Jak czytamy w uzasadnieniu do Prawa przedsiębiorców: „Jakość obsługi przedsiębiorców przez urzędy zależy w dużej mierze od zachowania poszczególnych urzędników załatwiających sprawę. Pracownicy administracji powinni postępować profesjonalnie i poczuwać się do odpowiedzialności za działania podejmowane w wykonaniu obowiązków służbowych. Urealnieniu takiej postawy urzędników służy zasada ich odpowiedzialności za naruszenie prawa. Da ona przedsiębiorcy większą pewność, że obsługujący go urzędnik stosuje się do przepisów prawa i dokłada staranności, by prawidłowo i sprawnie załatwić sprawę”.

» Zasada szybkości działania

Na mocy tej zasady organy powinny działać w sprawie przedsiębiorcy wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Pozostałe zasady to zasada współdziałania organów, domniemania uczciwości przedsiębiorcy (art. 10 ust. 1 ustawy), rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy (art. 10 ust. 2 ustawy), przyjaznej interpretacji przepisów – in dubio pro libertate (art. 11 ustawy), pogłębiania zaufania do władzy publicznej, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania (art. 12 ustawy).