Wielokrotnie na łamach naszego Wydawnictwa informowaliśmy, że stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (split payment) budzi szereg wątpliwości, czego dowodem są m.in. interpelacje i zapytania poselskie kierowane w tej sprawie do Ministerstwa Finansów. Ich autorów interesowały m.in. kwestie ograniczenia możliwości w dysponowaniu VAT, wpływ stosowania mechanizmu split payment na płynność finansową małych firm (pisaliśmy o tym m.in. w GP nr 22 z 2018 r.).

Autora zapytania poselskiego nr 6974 zainteresowało z kolei funkcjonowanie STIR w zestawieniu z mechanizmem podzielonej płatności (split payment). Zapytał on czy czasowe uniemożliwienie dysponowania i korzystania ze środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podmiotu kwalifikowanego prowadzonym przez bank lub SKOK będzie miało także zastosowanie do kont prowadzonych według systemu split payment.

Przypomnieć należy, że przepisy wprowadzające utworzenie STIR obowiązują zasadniczo od 13 stycznia 2018 r. Banki (z wyjątkiem spółdzielczych) mają od tego dnia 30 dni na przesłanie izbie rozliczeniowej pierwszych informacji o rachunkach podmiotów kwalifikowanych, a 6 miesięcy na rozpoczęcie przekazywania dziennych raportów o transakcjach dotyczących tych rachunków (pisaliśmy o tym m.in. w GP nr 10 z 2018 r.).

Analiza przekazanych danych ma pozwolić ocenić ryzyko wykorzystywania sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych. Na podstawie wyników analizy Szef KAS będzie mógł dokonać blokady rachunku na 72 godziny, z możliwością przedłużenia blokady o 3 miesiące.

Głównym celem STIR jest analiza ryzyka wykorzystania instytucji finansowych do przestępstw skarbowych i zapobieganie im poprzez ww. blokadę rachunków bankowych.

Natomiast wspomniany mechanizm podzielonej płatności podatku VAT, tzw. split payment, zacznie obowiązywać od 1 lipca 2018 r. Polega on na tym, że nabywca płacić będzie sprzedawcy tylko wartość netto zakupionego towaru lub usługi, natomiast kwotę podatku przekazywać będzie na specjalne konto – tzw. rachunek VAT. Kwoty zgromadzone na rachunku VAT będą stanowiły własność sprzedawcy, natomiast dysponowanie nimi będzie ograniczone w przepisach. Inicjatywę w zakresie stosowania mechanizmu split payment będzie miał podatnik będący nabywcą towaru lub usługi. Mechanizm ten będzie dobrowolny i znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 6974 wskazał, że blokada rachunku będzie dotyczyć każdorazowo tylko rachunku rozliczeniowego przedsiębiorcy.

Jednocześnie zwrócił uwagę, że w przypadku blokady rachunku, naczelnik urzędu skarbowego, zgodnie z art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT, wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania go o tym, jeżeli posiadane informacje wskazują na prowadzenie przez podatnika działań z zamiarem wykorzystania działalności banków lub SKOK-ów do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi.

Konsekwencją zastosowania omawianej blokady oraz wspomnianego wykreślenia z rejestru jako podatnika VAT będzie również niemożność korzystania z rachunku VAT, funkcjonującego w mechanizmie split payment. Wynika to z faktu, że rachunek VAT jest funkcjonalnie związany z rachunkiem rozliczeniowym oraz z tego, że rachunek VAT jest otwierany wyłącznie do rachunków rozliczeniowych prowadzonych dla podatników VAT. Reasumując, Podsekretarz stwierdził, że blokada rachunku rozliczeniowego podatnika VAT uniemożliwi w praktyce korzystanie z rachunku VAT.